ทำความรู้จักกีฬาวอลเลย์บอลในโอลิมปิก

วอลเลย์บอลคือหนึ่งใน 32 ชนิดกีฬาที่จะมีลงแข่งขันใน โอลิมปิก เกมส์ ปารีส 2024 โดยแบ่งออกเป็น วอลเลย์บอลในร่ม และวอลเลย์บอลชายหาด สำหรับวอลเลย์บอลในร่มนั้นเรียกได้ว่าเป็นกีฬายอดฮิตของแฟนกีฬาไทยในปัจจุบัน ขณะที่ วอลเลย์บอลชายหาด จัดแข่งในโอลิมปิกครั้งนี้เป็นสมัยที่ 8

แล้วการแข่งกีฬาวอลเลย์บอลทั้งสองประเภทในโอลิมปิกมีที่มาอย่างไร รูปแบบการแข่งขันและกระบวนการคัดเลือกเป็นแบบไหนในปารีส 2024 ติดตามได้ที่นี่

กีฬาวอลเลย์บอลกับโอลิมปิก

สำหรับวอลเลย์บอลในร่มนั้น เริ่มบรรจุแข่งในโอลิมปิกตั้งแต่ปี 1964 นับจนถึงปัจจุบัน ซึ่งประเภทชาย บราซิล, สหรัฐฯ และสหภาพโซเวียตคือชาติที่ประสบความสำเร็จมากที่สุดจากการคว้าแชมป์ได้ 3 สมัยเท่ากัน ส่วนประเภทหญิงมี 6 ชาติที่เคยคว้าแชมป์โอลิมปิกจากการแข่งมาทั้งหมด 15 สมัย สหภาพโซเวียตคว้าเหรียญทองไปมากที่สุด 4 สมัย ตามด้วย คิวบาและจีน 3 สมัย ขณะที่ บราซิล และญี่ปุ่นได้ไปชาติละ 2 สมัย ก่อนที่สหรัฐฯจะคว้าแชมป์แรกได้สำเร็จในโตเกียว 2020

บาส ฟาน กูร์ ผู้เล่นทีมชาติเนเธอร์แลนด์ชุดเหรียญทองปี 1996 คือคนเดียวที่ได้รางวัลผู้เล่นทรงคุณค่า 2 สมัย ขณะที่ คาร์ช คิราลี่ ตำนานของสหรัฐฯ เป็นนักกีฬาคนเดียวที่คว้าเหรียญทองทั้งวอลเลย์บอลในร่ม (1984, 1988) และวอลเลย์บอลชายหาด (1996) ส่วน อนา เฟร์นานเดซ ของ คิวบา คือนักวอลเลย์บอลที่ประสบความสำเร็จมากที่สุดในโอลิมปิกจากการคว้า 3 เหรียญทอง 1 เหรียญทองแดงช่วงปี 1992-2004

ขณะเดียวกันในการแข่งขันที่ริโอเมื่อปี 2016 ทำให้ หลาง ผิง โค้ชวอลเลย์บอลหญิงทีมชาติจีน กลายเป็นคนแรกในประวัติศาสตร์วงการลูกยางที่คว้าเหรียญทองโอลิมปิกได้ทั้งในฐานะผู้เล่น (1984) และโค้ช ก่อนที่ คาร์ช คิราลี่ จะทำตามได้สำเร็จจากการพาทีมตบสาวสหรัฐฯ คว้าเหรียญทองปี 2020

ด้าน วอลเลย์บอลชายหาด มีแข่งในโอลิมปิกครั้งแรกเมื่อปี 1992 ที่นครบาร์เซโลน่า ประเทศสเปน แต่เป็นเพียงแค่กีฬาสาธิต ก่อนจะได้รับการบรรจุเป็นการชิงเหรียญใน 4 ปีต่อมาที่ แอตแลนตา นับตั้งแต่นั้น สหรัฐฯ และบราซิล คือชาติที่ครองความยิ่งใหญ่ในกีฬาชนิดนี้ โดยสหรัฐฯ คว้าไปทั้งหมด 11 เหรียญ (7 เหรียญทอง) ส่วน บราซิล ได้ไปทั้งหมด 13 เหรียญ (3 เหรียญทอง)

นักกีฬาที่ประสบความสำเร็จมากที่สุดในกีฬาชนิดนี้คือคู่หูทองคำ มิสตี้ เมย์-เทรเนอร์ กับ เคอร์รี่ วอลช์ เจนนิ่งส์ ตำนานของสหรัฐฯ ที่คว้าเหรียญทอง 3 สมัยติด 2004-2012 ซึ่งรายหลังยังมาจับคู่กับ เอพริล รอสส์ คว้าเหรียญทองแดงปี 2016 อีกด้วย

รูปแบบการแข่งขันใน ปารีส 2024

รูปแบบการแข่งขันวอลเลย์บอลในร่มทั้งชายและหญิงในปารีส 2024 นั้น มีการเปลี่ยนแปลงจากครั้งที่ผ่านมา อย่างแรกคือสามารถส่งชื่อนักกีฬาได้ทั้งหมด 13 คน โดย 1 คนเป็นนักกีฬาสแตนด์บายในกรณีที่มีผู้เล่นบาดเจ็บ แต่หากไม่มีใครบาดเจ็บจะไม่สามารถมีส่วนร่วมกับการแข่งขันได้

ขณะเดียวกัน การแบ่งสายแข่งในรอบแรกยังปรับจากเดิมที่ทั้ง 12 ทีมแบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม มาเป็นแบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม กลุ่มละ 4 ทีม แข่งแบบพบกันหมด ทีมที่มีอันดับดีที่สุด 2 ทีมแรกของแต่ละกลุ่ม รวมทั้งทีมอันดับ 3 ที่ดีที่สุด 2 ทีม ผ่านเข้ารอบก่อนรองชนะเลิศ ซึ่งจะมีการจัดอันดับผลงานของแต่ละทีมในรอบที่ผ่านมาเพื่อประกบคู่ ให้ทีมที่ผลงานดีที่สุดเจอทีมที่ผลงานแย่ที่สุด เช่นอันดับ 1 เจออันดับ 8 อันดับ 2 เจออันดับ 7 ลดหลั่นกันลงไป หาผู้ชนะเข้ารอบรองชนะเลิศ ส่วนในรอบรองชนะเลิศทีมชนะเข้าไปชิงเหรียญทอง ส่วนทีมแพ้ชิงเหรียญทองแดง

สำหรับการแข่งขันนั้นใช้วิธีหาผู้ชนะ 3 ใน 5 เซต แต่ละเซตทีมใดทำถึง 25 แต้ม และห่างคู่แข่ง 2 คะแนนขึ้นไปจะได้เซตนั้น ๆ ทีมที่ทำคะแนนได้จะได้เป็นฝ่ายเสิร์ฟ ทีมใดได้ 3 เซตก่อนเป็นผู้ชนะการแข่งขัน แต่ถ้าทั้ง 2 ทีมเสมอกัน 2-2 เซต จะต้องลงเล่นเซตตัดสินที่ใครได้ 15 คะแนนก่อนเป็นผู้ชนะ

ขณะที่ วอลเลย์บอลชายหาดนั้น ทั้ง 24 ทีมจะแบ่งออกเป็น 6 สายแข่งแบบพบกันหมด หา 16 คู่ผ่านเข้าไปเล่นรอบน็อกเอาต์ โดยลงแข่งในสนามทรายขนาด 16x8 เมตร หาผู้ชนะ 2 ใน 3 เซต ทีมที่ได้ 2 เซตก่อนเป็นฝ่ายชนะ ซึ่ง 2 เซตแรกจะเล่นกันจนกว่าจะมีทีมใดได้ 21 คะแนนห่างคู่แข่ง 2 แต้มขึ้นไป ส่วนเซตตัดสินทีมชนะต้องทำได้ 15 คะแนน ผู้เล่นในทีมทั้ง 2 คนต้องสลับกันเสิร์ฟ หลังจากมีการเปลี่ยนเสิร์ฟตามข้างที่ได้แต้ม

นอกจากนั้นทุกครั้งที่ทั้งสองทีมทำแต้มได้รวมกัน 7 คะแนน (หรือ 5 คะแนนในเซตตัดสิน) จะต้องมีการเปลี่ยนแดนเพื่อให้มีความได้เปรียบเสียเปรียบด้านสิ่งแวดล้อมเท่า ๆ กัน

กระบวนการคัดเลือก

วอลเลย์บอลในร่มนั้นเริ่มจากการนำเอา 24 ทีมที่มีอันดับโลกดีที่สุดในการประกาศวันที่ 12 กันยายน 2022 มาแบ่งออกเป็น 3 สายแข่งแบบพบกันหมด แชมป์และรองแชมป์แต่ละสายได้โควตาโอลิมปิก รวมกับฝรั่งเศสเจ้าภาพเป็น 7 ทีม อีก 5 ทีมที่เหลือมาจากอันดับโลกหลังสิ้นสุดเดือนมิถุนายน 2024 โดยมีเกณฑ์ให้ทีมอันดับสูงสุดจากทวีปที่ยังไม่ได้โควตาก่อนจนครบทั้ง 5 ทีม

ส่วนวอลเลย์บอลชายหาดนั้นมี 24 โควตาในแต่ละประเภท แต่ละชาติส่งนักกีฬาลงแข่งได้มากที่สุด 2 ทีม โควตาแรกเป็นของฝรั่งเศสเจ้าภาพ ตามด้วยแชมป์โลกปี 2023 ที่เม็กซิโก จากนั้นอีก 17 โควตามาจากอันดับโลกที่คิดคะแนนระหว่างวันที่ 1 มกราคม 2023 - 10 มิถุนายน 2024 ส่วนอีก 5 โควตาสุดท้ายกระจายให้ 5 สมาพันธ์แต่ละทวีปคือ CAVB (แอฟริกา), AVC (เอเชียและโอเชียเนีย), CEV (ยุโรป), NORCECA (อเมริกาเหนือ, อเมริกากลาง และแคริบเบียน) และ CSV (อเมริกาใต้)