ข้อเท้าหลุดต้องปฐมพยาบาลเบื้องต้นอย่างไร

ครึ่งชั่วโมงสุดท้ายของการแข่งขันฟุตบอลพรีเมียร์ลีก ระหว่างลีดส์ ยูไนเต็ด กับลิเวอร์พูล ที่สนามเอลแลนด์ โรด เมื่อวันที่ 12 กันยายน 2564 แฟนบอลทั่วโลกและนักเตะในสนามได้พานพบกับเหตุการณ์ไม่คาดฝัน เมื่อ ปาสคาล สตรูอิค ผู้เล่นของทีมเจ้าบ้าน เข้าปะทะ ฮาร์วีย์ เอลเลียตต์ นักเตะของลิเวอร์พูล ด้วยวิธีการเสียบสกัดจากด้านหลัง ผลคือสตรูอิคได้รับใบแดงจากกรรมการ ส่วนเอลเลียตต์มีอาการข้อเท้าข้างซ้ายบิด เคลื่อนจนผิดรูปไป ดาวเตะวัย 18 ปีที่แจ้งเกิดได้อย่างเต็มตัวในฤดูกาลนี้ถูกหามออกจากสนามและนำตัวส่งโรงพยาบาล

ไม่นานหลังจบการแข่งขัน สโมสรลิเวอร์พูลได้ออกแถลงการณ์รายงานความคืบหน้าเกี่ยวกับอาการบาดเจ็บของนักเตะดาวรุ่งว่าได้รับอนุญาตให้ออกจากโรงพยาบาลแล้ว แต่ด้วยอาการบาดเจ็บที่รุนแรงบริเวณข้อเท้าจึงจำเป็นต้องเข้ารับการผ่าตัด

แม้ผลการแข่งขันที่ลิเวอร์พูลบุกมายัดเยียดความปราชัยให้กับเจ้าบ้านอย่างเด็ดขาดถึง 3-0 ประตู จะทำให้แฟนบอลและสตาฟโค้ชของทีมมีความสุข แต่ในห้วงขณะเดียวกันก็ต้องรู้สึกห่วงกังวลไปกับอนาคตที่ไม่แน่นอนสืบเนื่องจากอาการบาดเจ็บของเอลเลียตต์

อาการบาดเจ็บของเอลเลียตต์กลายเป็นข่าวที่ได้รับความสนใจไปทั่วโลก มีรายงานความคืบหน้าเกี่ยวกับผลการวินิจฉัยในเวลาต่อมาว่าข้อเท้าของเขาไม่ได้หัก แต่มีลักษณะ “กระดูกข้อเท้าหลุด” (Fracture and dislocation of the ankle)

แม้จะโชคดีที่กระดูกข้อเท้าไม่ถึงกับแตกหรือหัก แต่แพทย์ก็ยืนยันว่านักเตะดาวรุ่งชาวอังกฤษต้องเข้ารับการผ่าตัดเพื่อจัดข้อเท้าและเส้นเอ็น เป็นเรื่องที่แฟนบอลหงส์แดงพากันวิตกกังวลว่าเอลเลียตต์จะต้องพักการแข่งขันไปนานสักเท่าไร แล้วจะกลับมาลงสนามอีกครั้งได้ภายในฤดูกาล 2021/22 นี้หรือไม่

ฟุตบอลถือเป็นกีฬาแห่งการเข้าปะทะ แม้จะระมัดระวังแต่คงไม่มีใครป้องกันอาการบาดเจ็บจากการลงสนามได้เต็มร้อยเปอร์เซ็นต์ การบาดเจ็บจึงอาจถือเป็นส่วนหนึ่งของเกม สภาพปัญหาที่พบบ่อย คือ อาการข้อเคล็ด ข้อแพลง ข้อเลื่อน ข้อหลุด เป็นต้น

ข้อหรือข้อต่อ (joint) เป็นส่วนประกอบของอวัยวะภายในร่างกายที่มีความสำคัญ โดยทั่วไปแล้วข้อต่อเกิดจากการประกอบกันของปลายกระดูกอย่างน้อย 2 ชิ้น ที่มีเอ็นหรือพังผืดยึดเอาไว้ อาจมีช่องข้อหรือไม่มีก็ได้ ในร่างกายของคนเรามีข้อต่อรวมกันมากมาย อาทิ ข้อศอก ข้อเข่า ข้อมือ ข้อเท้า 

การถูกตี หกล้ม เหวี่ยง บิด กระชาก เสียบสกัดอย่างรุนแรงหรือการเข้าเสียบอย่างผิดจังหวะ อาจทำให้เกิดอาการข้อเคลื่อน (dislocation of joint) หรือข้อหลุด จากปกติที่ปลายกระดูกหรือหัวกระดูกชนกัน เมื่อมีแรงมากระทำอย่างรุนแรงจึงทำให้ข้อเคลื่อนจากตำแหน่งเดิม ความรุนแรงที่เกิดขึ้นอาจแบ่งเป็นระดับ 1. ข้อหลวมเพียงเล็กน้อย 2. ผิวข้อเคลื่อนที่ออกจากกันแต่ยังมีบางส่วนสัมผัสกันอยู่ 3. ผิวข้อเลื่อนหลุดออกจากกันทั้งหมด

และเมื่อข้อเคลื่อนหรือข้อหลุด จะต้องมีการฉีกขาดของเยื่อหุ้มข้อ เอ็น หรือพังผืดที่ยึดข้อเอาไว้จนเกิดอาการช้ำ

โดยทั่วไปแล้วการช่วยเหลือนักกีฬาที่ได้รับบาดเจ็บจากอาการข้อเคล็ด ข้อแพลง มีหลักการเบื้องต้นว่า ถ้าผู้ป่วยสวมรองเท้าอยู่อย่าถอดออก หากจำเป็นต้องถอดเสื้อผ้า ควรใช้วิธีตัดตามแนวตะเข็บ อาจใช้ผ้าสามเหลี่ยมพันยึดข้อที่ได้รับบาดเจ็บให้อยู่นิ่งไว้ หรือใช้วัสดุที่หาได้หนุนหรือประคองข้อให้บริเวณที่บาดเจ็บนั้นอยู่นิ่งๆ ในท่าที่สบาย ถ้าไม่ได้สวมรองเท้าให้ผู้ป่วยนอนยกปลายเท้าข้างนั้นให้สูง ประคบบริเวณที่บาดเจ็บด้วยความเย็น เช่น ผ้าหรือถุงใส่น้ำแข็ง หากสงสัยว่ามีกระดูกแตกร้าวให้รีบนำส่งแพทย์ ห้ามให้ยืนหรือเดินเองเด็ดขาด

ส่วนกรณีที่มีอาการข้อเคลื่อน ข้อหลุด ลักษณะอาการที่พบ คือ บวม ปวด กดบริเวณข้อแล้วรู้สึกเจ็บ ข้อมีรูปร่างผิดไปจากเดิม สีผิวบริเวณข้อเปลี่ยนไปจากเดิม ผู้ป่วยไม่สามารถเคลื่อนไหวข้อได้ตามปกติ การปฏิบัติต่อผู้ป่วยกรณีนี้ อย่าพยายามดึงข้อเข้าที่เองเพราะอาจเกิดอันตรายถึงขั้นกระดูกหักได้ หรือบางรายอาจมีกระดูกชิ้นเล็กๆ หักร่วมด้วย พยายามทำให้ข้อนั้นอยู่นิ่งๆ ในท่าที่เป็นอยู่ ในกรณีที่เป็นไหล่หรือข้อศอกอาจจะใช้มืออีกข้างช่วยประคอง อาจประคบด้วยน้ำแข็งเพื่อให้เลือดออกน้อยที่สุด แล้วรีบมาพบแพทย์โดยทันที บางกรณีอาจต้องรักษาด้วยการผ่าตัด

ในกรณีของเอลเลียตต์ ผู้เชี่ยวชาญด้านการผ่าตัดนักกีฬาออกมาให้ความเห็นว่า การที่ทีมแพทย์และเจ้าหน้าที่สนามเข้ามาดูอาการบาดเจ็บและลงมือปฐมพยายามอย่างทันท่วงทีช่วยลดความสูญเสียได้มาก

การบาดเจ็บของ ฮาร์วีย์ เอลเลียตต์ เป็นสิ่งที่ไม่มีใครคาดคิดและไม่มีใครต้องการให้เกิดขึ้นในสมรภูมิลูกหนัง

ท่ามกลางความเศร้าเสียใจ มีการตั้งข้อสังเกตและชื่นชมปฏิกิริยาตอบสนองของนักเตะดาวรุ่งที่มีต่อความโชคร้ายของตัวเอง ตั้งแต่ช่วงที่เขาถูกเจ้าหน้าที่หามขึ้นแปลออกจากสนาม เมื่อเขาพบว่าแฟนบอลลีดส์ ยูไนเต็ด พากันปรบมือให้กำลังใจ เอลเลียตต์ก็ปรบมือคืนให้กับแฟนบอลทีมคู่แข่ง

เมื่อเดินทางถึงโรงพยาบาล พบกับเด็กน้อยที่ได้รับบาดเจ็บแขนหักรักษาตัวอยู่เตียงข้างๆ เอลเลียตต์ก็มอบชุดแข่งและสตั๊ดของตัวเองที่ใส่ลงแข่งขันกับลีดส์ ยูไนเต็ด ให้เป็นที่ระลึก

หลังเกิดเหตุ ปาสคาล สตรูอิค กองหลังคู่กรณีที่ได้รับใบแดง แสดงความเสียใจที่พลาดพลั้งทำให้ดาวเตะรุ่นน้องได้รับบาดเจ็บจนต้องผ่าตัดและพักการแข่งขัน ดาวเตะชาวดัตช์โพสต์ข้อความลงอินสตราแกรมว่า “การแข่งขันวันนี้เกิดสิ่งที่ผมไม่เคยอยากให้เกิดขึ้นกับใคร ! @harveyelliotto7 ฉันขอเป็นกำลังใจให้นาย ฉันรู้สึกใจสลาย และไม่เคยตั้งใจให้เกิดเรื่องแบบนี้ ฉันขออวยพรให้นายหายดี และหวังว่าจะได้เห็นนายกลับมาลงเล่นอย่างเร็วที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้”

ขณะที่กองกลางดาวรุ่งพุ่งแรงของลิเวอร์พูลโพสต์ภาพและข้อความลงอินสตราแกรมของตัวเองว่า “ขอบคุณสำหรับข้อความของทุกๆ คน ได้เวลาเข้าสู่กระบวนการฟื้นฟูร่างกาย” ตามด้วยตัวอักษร “YNWA” ที่ย่อมาจาก You will never walk alone - คุณจะไม่มีวันเดินเดียวดาย รวมถึงโพสต์ข้อความที่ยืนยันว่า เขาก็ไม่ได้กล่าวโทษนักเตะคู่กรณีว่ามีเจตนาทำร้าย เขาไม่คิดว่าการเข้าสกัดของคู่แข่งจะเป็นใบแดงอย่างชัดเจนเสียด้วยซ้ำ ส่วนหนึ่งมันอาจเป็นอุบัติเหตุและเป็นความโชคร้ายที่เขาต้องเผชิญอาการบาดเจ็บรุนแรงมากที่สุดในชีวิต

“ขอบคุณทุกคนสำหรับข้อความที่ส่งมาถึงผมและครอบครัว มันมีความหมายมาก ตอนนี้ผมต้องให้ความสำคัญกับการฟื้นตัว และจะขอทุ่มเททุกสิ่งทุกอย่างเพื่อกลับไปลงเล่นให้เร็วที่สุด ผมรู้ดีว่าจะมีแรงสนับสนุนอันน่าเหลือเชื่อจากสโมสรแห่งนี้ และเราจะผ่านมันไปด้วยกัน”

ล่าสุดมีรายงานว่าการผ่าตัดบริเวณข้อเท้าข้างซ้ายของเอลเลียตต์ผ่านไปด้วยดี และเวลานี้นักเตะเตรียมเข้าสู่หลักสูตรฟื้นฟูสภาพร่างกาย โดยคาดว่าน่าจะกลับคืนสนามได้ในช่วงท้ายฤดูกาล