ไขขอสังสัย : เหตุใด? บาสเกตบอล 3X3 ไทย ประสบความสำเร็จมากกว่าทีม 5 คน

บาสเกตบอลเป็นกีฬาประเภททีมของไทยที่ผ่านเข้าไปเล่นโอลิมปิกเกมส์ 1956 ที่เมลเบิร์น ประเทศออสเตรเลีย แต่นั่นก็เป็นเรื่องที่เกิดขึ้นเมื่อ 65 ปีก่อน หลังจากนั้นมาวงบาสบ้านเราค่อนข้างซบเซามากขึ้นเรื่อยๆ สังเกตได้จากผลงานในซีเกมส์ ทีมชายไม่เคยได้เหรียญทองเลยจากเข้าชิง 8 ครั้ง แพ้ฟิลิปปินส์ราบคา ส่วนทีมหญิงยังพอมีผลงานบ้างคว้าแชมป์ไป 5 ครั้ง จากการเข้าขิง 14 ครั้ง ส่วนในระดับทวีปอย่างเอเชียนเกมส์ มีเพียงทีมชายที่คว้าเหรียญเงินได้ในปี 1966 หลังจากนั้นก็ไม่เคยเฉียดเข้าใกล้ระดับทวีปอีกเลย

แต่ทว่าในช่วงหลังวงการบาสเกตบอลไทยกลับมาตื่นตัวกันอีกครั้ง จากการมีลีกอาชีพ มีการถ่ายทอดสดผ่านจอโทรทัศน์ทุกสัปดาห์ มีแฟนบาสเกตบอลแห่เข้าไปชมเกมกันในสนามอย่างหนาแน่น ขณะที่บาสเกตบอล 3x3 แม้ว่าจะเป็นกีฬาใหม่ แต่ความนิยมในบ้านเรานั้นสูงขึ้นมีการจัดรายการแข่งขันอยู่ตลอดทั้งปี ขณะที่ผลงานในทีมชาติ บาส 3x3 โดดเด่นขึ้นเรื่อยๆ โดยเฉพาะในช่วง 5 ปีหลัง ถือว่าประสบความสำเร็จมากกว่าบาส 5 คนเสียอีก แถมในรุ่นอายุไม่เกิน 23ปี หญิง ยังสร้างประวัติศาสตร์ให้วงการบาสเกตบอลไทย ด้วยการควอลิฟายผ่านเข้าไปเล่นชิงแชมป์โลกได้เป็นครั้งแรก

เพราะอะไรในวันนี้บาสเกตบอล 3x3 กีฬาน้องใหม่ถึงทำผลงานได้ดีกว่าทีม 5 คน ไปหาคำตอบกัน

ความแตกต่าง

แน่นอนว่าจำนวนผู้เล่นนั้นไม่เท่ากันวิธีการเล่นก็แตกต่างกัน เราจะเห็นได้ว่าบาส 3x3 จะเล่นกันแค่แป้นเดียวครึ่งสนาม มีเวลาถือบอลหรือช็อตคล็อกเพียงแค่ 12 วิ ทุกครั้งที่เปลี่ยนการครองบอล ผู้เล่นจะต้องนำบอลออกมาเริ่มใหม่นอกเขตหรือที่เรียกกันว่าเส้น 2 คะแนน ซึ่งแตกต่างจากทีม 5 คน ที่เล่นกันเต็มสนาม มีเวลาครองเกมบุกนานกว่าเท่าตัวคือ 24 วิ รวมไปถึงรายละเอียดในเกมที่แตกต่างจากทีม 5 คนค่อนข้างมาก

“โค้ชกล้วย” สุปราณี รัดรอดกิจ อดีตผู้เล่นบาสเกตบอลที่มีประสบการณ์ทั้งบาส 3x3 และทีม 5 คน ซึ่งปัจจุบันเป็นโค้ชทีมบาสเกตบอล 3x3 หญิงทีมชาติไทย บอกว่า “บาส 3 คนนั้นดูเหมือนจะเล่นง่ายแต่ว่าไม่ง่าย นักกีฬาทุกคนจะต้องมีความแข็งแรง มีความฟิตมากกว่าทีม 5 คน เพราะว่ามีตัวเปลี่ยนแค่คนเดียว คุณภาพเกมก็มีความเข้มข้นสูงมาก เกมเร็ว ดูสนุก มีเวลาเล่นเกมบุกเพียงแค่ 12 วินาที นักกีฬาต้องมีสมาธิอยู่กับเกมตลอดเวลา เคลื่อนที่ตลอด แข่งขันกันเพียงแค่ 10 นาที บางรายการแข่งวันนึง 3-4 รอบ และเนื่องจากเกมมันเร็วทำให้ในแต่ละรอบนักกีฬาทุกทีมจะใส่กันเต็มที่แบบไม่มีกั๊ก ” 

“การฟาวล์ก็ยากกว่า ถึงขั้นเป็นเรื่องแท็คติคที่ต้องสอนกันเลยใหม่ กระแทกแบบไหน ดึงแบบไหนไม่ฟาวล์ เคยมีเหตุการณ์นักกีฬาโดนดึงเสื้อขาดยังไม่ฟาวล์ คือถ้าไม่ฟาวล์รุนแรงจริงๆกรรมการจะไม่เป่า” 

“ซึ่งแตกต่างจากทีม 5 คน ที่เล่นกันถึง 4 ควอเตอร์ มีตัวเปลี่ยนมากกว่า โดนตัวนิดหน่อยก็ฟาวล์แล้ว มันมีแท็คติคในการหยุดเกมเพื่อให้นักกีฬาได้พัก“

3x3 เหมาะกับนักกีฬาไทย

แม้ว่าบาสเกตบอลเป็นกีฬาที่ตัดสินกันด้วยความแม่นย้ำในการชู๊ต แต่ตลอดทั้งเกม นักกีฬาทั้ง 2 ทีม ร่างกายจะปะทะกันตลอด ดังนั้นความแข็งแรงก็เป็นเรื่องสำคัญเช่นกัน แต่สำหรับนักกีฬาไทยเมื่อเปรียบเทียบกับนักกีฬาต่างประเทศ ส่วนใหญ่แล้วจะเสียเปรียบเรื่องรูปร่างและความแข็งแรง แม้ว่าหลายคนจะมีความสามารถเฉพาะตัวดี เอาตัวรอดได้ แต่เมื่อต้องเจอกับการตั้งโซน 5 คน ก็ใช่ว่าจะบุกทะลวงได้ไปทำแต้มได้ทุกครั้ง 

“นักกีฬาเราส่วนใหญ่เลยนะ เสียเปรียบเขาเรื่องรูปร่าง ทั้งส่วนสูงและความหนา สังเกตไหมทีม 5 คน ทำไมเราถึงสู้เขาได้แค่ในควอเตอร์ 1 กับ 2 ทำไมควอเตอร์ 3 และ 4 เราถึงแผ่ว เพราะมันมีการปะทะกันตลอด นานๆเข้าก็หมดแรงก่อน” 

“ส่วนทีม 3 คน มีเท่าไหร่ใส่หมด เกมมันสั้นแค่ 10 นาที แต่เป็น 10 นาทีที่วัดกันที่ความแม่น ใครถึง 21 แต้มก่อนชนะอีก มันก็จะมีแท็คติคในการทำแต้มให้เร็วๆ อย่างออกนอกเส้น 2 แต้มก็ชู๊ตเลย เพราะฉะนั้นเกมจะไม่ยืดเยื้อ ผลัดกันรุกผลัดกันรับตลอด อะไรมันก็เกิดขึ้นได้”

“เราเป็นนักกีฬามาก่อน เราจะรู้ว่านักกีฬาจะต้องใช้ความฟิตขนาดไหน ทำยังไงให้มีแรงเหลือไว้เล่นในรอบต่อไป” “โค้ชกล้วย” ทิ้งท้ายได้อย่างน่าสนใจ

กีฬาใหม่ คู่แข่งยังน้อย

ตั้งแต่ปี 2008 เป็นต้นมา บาส 3x3 มีผลงานในระดับนานาชาติอยู่เสมอ อย่างในเอเชียนบีชเกมส์มีเหรียญรางวัลติดมือตลอด ในปี 2008 ทีมหญิงคว้าเหรียญทองแดง , ปี 2014 จบอันดับ 3 ทั้งทีมชายทีมหญิง ส่วนปี 2016 ทีมหญิงที่พัฒนาขึ้นก็ได้เหรียญเงินเป็นครั้งแรก ขณะที่ใน เอเชียนอินดอร์ แอนด์ มาเชียลอาร์ตเกม ปี 2009 ทีมหญิงคว้าเหรียญ ได้แชมป์เป็นครั้งแรก ส่วนทีมชายได้เหรียญทองแดง จากนั้นในปี 2017 ทีมหญิงก็คว้าเหรียญทองได้เป็นสมัยที่ 2 ขณะที่เอเชียนเกมส์ 2018 กับซีเกมส์ 2019 ที่บรรจุให้มีการชิงชัยเป็นครั้งแรก ทีมหญิงก็คว้าเหรียญทองแดง กับ เหรียญเงิน มาได้ตามลำดับ 

อย่างไรก็ตามรายการทั้งหมดที่กล่าวมา เอเชียนบีชเกม , เอเชียนอินดอร์ แอนด์ มาเชียลอาร์ตเกมส์ และซีเกมส์ ยังมีทีมร่วมแข่งขันจำนวนไม่เกิน 10 ทีมเท่านั้น ขณะที่เอเชียนเกมส์ที่ดูยากขึ้นมา ก็มีการจำกัดอายุเอาไว้ไม่เกิน 23 ปี ซึ่งในรุ่นนี้ทีมหญิงเราอยู่ในอันดับ 19 ของโลก อันดับ 6 ของทวีปเอเชีย ส่วนทีมชายอยู่อันดับที่ 45 ของโลก อันดับ 13 ของเอเชีย เรียกได้ว่าพอฟัดพอเหวี่ยงอยู่เช่นกัน

ค่านิยมพุ่งสูงขึ้น

อันที่จริงแล้วบาสเกตบอล 3 คน ได้รับความนิยมมานานแล้ว แต่มักจะเล่นกันตามสวนสาธารณะ ใต้ทางด่วนหรือตามสถานศึกษามากกว่า หากใครผ่านไปผ่านมามักจะเห็นภาพวัยรุ่น 6 คน สวมใส่เสื้อยืดธรรมดาหรือเสื้อแขนกุด กางเกงขาสั้น รองเท้าผ้าใบ ชูไม้ชูมือกันท่ากันทางอยู่ใต้แป้น ไม่จำเป็นต้องรวมทีมให้ครบ 10 คนก็เล่นได้ บางกลุ่มใช้เป็นตัวเชื่อมโยงของคนมีใจรักบาสเกตบอลเหมือนกันๆมาเพื่อพบปะพูดคุยและเล่นสนุกกันไป

เพียงแต่กีฬาชนิดนี้ยังไม่ได้จัดให้มีการแข่งขันแบบเป็นทางการ จนกระทั่งสหพันธ์บาสเกตบอลนานาชาติ หรือ ฟีบ้า เริ่มเล็งเห็นความสำคัญของกีฬาชนิดนี้ จึงมีได้ริเริ่มให้มีการกำหนดกฎกติกาอย่างชัดเจนตั้งแต่ปี 2007 โดยใช้ชื่อว่า บาสทรีออนทรี พร้อมกับจัดให้มีทัวร์นาเม้นท์แข่งขันเยอะขึ้นในทั่วโลก แถมยังมีการถ่ายทอดสดผ่านทาง Youtube ทำให้มีคนเห็นมากขึ้น สนใจและติดตามชมเกม แม้ว่ามูลค่าอาจจะยังไม่เยอะเท่าบาส 5 คน แต่กระแสความนิยมก็เพิ่มขึ้นทุกปี

ลงทุนน้อยกว่า

ขณะที่ในบ้านเราเป็นธรรมดาเมื่อนักกีฬาทำผลงานได้ดี สมาคมฯก็ย่อมทุ่มงบลงทุนเพิ่มขึ้นเพื่อต่อยอดความสำเร็จและเป็นหน้าเป็นตา รวมไปถึงผู้สนับสนุนจากภาคเอกชนก็หลั่งไหลเข้ามาตามกลิ่นของความสำเร็จ โดยหวังได้กระจายแบรนด์สินค้าให้เป็นที่รู้จักเพิ่มมากขึ้น ปัจจุบันรายการแข่งขัน 3x3 ในบ้านเราก็มีผุดขึ้นมาทั่วประเทศและมากขึ้นทุกปี ทั้งในส่วนของสมาคมกีฬาบาสเกตบอลแห่งประเทศไทยเป็นผู้จัดหรือแม้แต่เอกชนจัดเองก็ตาม ทำให้มีเยาวชนที่เล่นกีฬาบาสสนใจจับกลุ่มลงแข่งเป็นจำนวนมากโดยเสียเพียงค่าสมัครแค่เล็กน้อย

ส่วนงบประมาณที่ใช้ส่งนักกีฬาไปแข่งขันและเก็บตัวในต่างประเทศจัดว่าอยู่ในระดับที่ลงทุนแล้วคุ้มค่า เพราะส่งแข่งครั้งหนึ่งเต็มที่ก็ไม่เกิน 6 คน (นักกีฬา 4 โค้ช 1 ผู้จัดการทีม 1) ขณะที่บาสเกตบอลนั้นมีผู้เล่นมากกว่าเกือบ 3 เท่า รวมทีมงานสต๊าฟโค้ชต่างๆ เรียกได้ว่าค่าใช้จ่ายผิดกันลิบ ดังนั้นจึงไม่น่าแปลกใจว่าทำไมถึงเห็นบาส 3 คน ส่งแข่งในต่างประเทศมากกว่า